Czy ból kręgosłupa w ciąży jest normalnym zjawiskiem?
I tak i nie. W czasie ciąży organizm kobiety przechodzi szereg zmian biochemicznych i biomechanicznych. Według badań ból kręgosłupa lędźwiowego dotyka od 50% do 80% ciężarnych. Nie oznacza to jednak, że jest on nieodłącznym towarzyszem i warto postarać się, aby znaleźć się w grupie kobiet, które go nie doświadczają.
Kręgosłup charakteryzuje się mniej lub bardziej zaznaczonymi krzywiznami – lordozą szyjną i lędźwiową, które łukiem skierowane są do przodu oraz kifozą piersiową, której łuk skierowany jest do tyłu. W czasie ciąży, w wyniku uwalnianych hormonów i rozwijającego się dziecka, krzywizny kręgosłupa mogą się zmieniać. Dochodzi zazwyczaj do zwiększenia lordozy lędźwiowej, czemu towarzyszy pogłębienie pozostałych krzywizn. Prowadzi to do zwiększonego napięcia lub rozciągnięcia wybranych mięśni.
Gdyby taki stan trwał parę dni, to przyszłe mamy nawet by tego nie odczuły, ale gdy mięśnie obciążone są przez całą dobę, dzień za dniem, tydzień za tygodniem to zazwyczaj możliwości kompensacyjne organizmu zostają przekroczone i objawia się to bólem.
Sytuację komplikuje współczesny, siedzący tryb życia i pracy. Mięśnie odpowiedzialne za przeciwstawianie się sile grawitacji i ruchy kręgosłupa są osłabione, natomiast mięśnie, które powinny umożliwiać obszerny ruch stawów obwodowych ulegają przykurczom. Wyobraźmy sobie sytuację, w której kobieta mająca pracę siedzącą decyduje się na dziecko. W ciągu najbliższych 9 miesięcy (bardzo krótki okres!) jej masa ciała zwiększy się średnio o 12 kg. Dla przykładowej kobiety ważącej 60 kg jest to 20% masy ciała! Umiarkowana i ukierunkowana na potrzeby ciężarnych aktywność fizyczna zwiększa wydolność krążeniowo-oddechową, wzmacnia i uelastycznia mięśnie, skraca czas porodu i hospitalizacji, kontroluje wzrost masy ciała co bezpośrednio przekłada się na obciążenie kręgosłupa, kolan, bioder i innych stawów oraz zmniejsza ryzyko cukrzycy ciężarnych czy hipertrofii płodu.
Dlatego tak ważny dla kobiet ciężarnych jest ruch.
W najlepszej sytuacji znajdują się panie aktywne fizycznie jeszcze przed zajściem w ciążę. Urozmaicony wysiłek opierający się na ćwiczeniach wzmacniających mięśnie posturalne (odpowiedzialne za prawidłową postawę ciała) i fazowe (wykonujące płynny ruch w pełnym zakresie stawu) jest najlepszą formą prewencji bólu kręgosłupa. Zgodnie z zaleceniami Amerykańskiego Towarzystwa Położników i Ginekologów (ACOG) ciężarne powinny ćwiczyć 3 razy w tygodniu. Sesja treningowa powinna trwać około 45 minut i składać się z rozgrzewki (15minut), ćwiczeń wzmacniających i ogólnokondycyjnych (15minut) oraz chwili relaksu i pracy z oddechem (15minut). Na pierwszy rzut oka widać, że taka ukierunkowana aktywność fizyczna ma zupełnie inną wartość niż najczęściej wybierana forma ruchu, jaką są spacery.
Niewskazane dla kobiet ciężarnych jest podejmowanie nowej aktywności w pierwszym trymestrze ciąży oraz wykonywanie przypadkowych ćwiczeń znalezionych w Internecie, nawet jeśli są prowadzone przez kobietę w ciąży. W sieci można oczywiście znaleźć wartościowe materiały, ale zawsze warto takie pomoce i konkretne ćwiczenia omówić ze swoim terapeutą.
A co jeśli już jestem w ciąży, a nie zaczęłam ćwiczyć?
Dobra wiadomość jest taka, iż badania dowodzą, że podjęcie aktywności fizycznej od drugiego trymestru ciąży daje bardzo dobre efekty i redukcję bólu kręgosłupa wśród ciężarnych.
Jeżeli pomimo regularnych ćwiczeń ból kręgosłupa występuje warto skontaktować się z zaufanym fizjoterapeutą. Profesjonalne zabiegi manualne przy wykorzystaniu odpowiednich technik z terapii manualnej, osteopatii, masażu, metod wspomagających jak Kinesiotaping czy innych metod są zupełnie bezpieczne dla kobiet – nawet w zaawansowanej ciąży. Dodatkowo terapeuta udzieli wyczerpujących odpowiedzi na pytania dotyczące zmian biomechanicznych zachodzących w ciele kobiety, dobierze i pokaże odpowiednie ćwiczenia domowe lub techniki autoterapii.
Najgorszym możliwym rozwiązaniem jest położenie się na łóżku i czekanie aż ból ustąpi. Najlepszym – świadomość, że to w jakiej formie przejdziesz ciążę zależy od Ciebie.